تبیین نقش و کارکرد ساخت‌واژه‌ها در ترجمه خطبه‌های نهج‌البلاغه

اگر ترجمه و برداشت معنا از متن را به مثابه فرآیندی سلسله­وار در نظر گرفته شود، شناخت و تحلیل معنای واژگانی متن به­عنوان گام نخست در این حوزه شناخته می­شود. در این مرحله، متناسب با نوع و غنای امکانات زبانی، تغییر و تحولاتی که در ساختار واژگان به وقوع می­پیوندد، بر پویایی و در عین­حال کارایی زبان صحّه می­گذارد. این تغییرات ساختاری موجود در بین واژگان یک زبان، نویدبخش تولید معانی متنوعی است که افزون بر اینکه در رشد زبان تأثیر مثبت می­گذارد، راهگشای چالش­های پرشماری است که صاحبان یک زبان در فرآیند بیان تأملات و افکار خود با آن مواجه هستند. در این میان، شناخت تأثیر تغییرات ساختاری واژگان بر دامنۀ معنایی آن و در نتیجه فهم معنای دقیق متن، مسئله­ای است که از ضروریات فن ترجمه به­شمار می­رود. در این جستار تلاش شده تا با واکاوی برخی از مؤلفه­های ساختاری واژگان خطبه­های نهج­البلاغه به تغییرات معنایی حاصل از این مولفه‌ها پرداخته شود. تحلیل پنج ترجمه فارسی از این خطبه­ها، حاکی از آن است که در برخی موارد، به دلیل نادیده­ گرفتن چنین تغییراتی از سوی مترجمان، شاهد برابرنهادهای غیردقیق و نادرست در ترجمه­های نهج­البلاغه هستیم.